دیدنی‌های خوزستان – دریاچه شهیون
دریاچه شهیون، که به عنوان دریاچه سد دز نیز شناخته می‌شود، یکی از زیباترین دریاچه‌های ایران و جاذبه‌های گردشگری دزفول به شمار می‌آید. این دریاچه در شمال غربی دزفول و در فاصله ۲۳ کیلومتری شمال شرق اندیمشک، در کنار روستای پامنار و پشت دو کوه شاداب و تنگوان واقع شده است و زیبایی خاصی به منطقه شهیون بخشیده است. منطقه شهیون با مساحتی بالغ بر ۳۰۲ کیلومتر مربع، از توابع شهرستان دزفول بوده و در ۱۵ کیلومتری شمال شهر دزفول قرار دارد.
دریاچه شهیون یکی از جاذبه‌های گردشگری استان خوزستان است که در بخش شیهون شهرستان دزفول واقع شده است. برای بازدید از این مروارید زیبا، ابتدا باید به شهرستان دزفول در شمال خوزستان و در فاصله ۱۵۰ کیلومتری از اهواز، مرکز استان، سفر کنید. سپس می‌توانید از طریق یک جاده آسفالته ۷۵ کیلومتری که دزفول را به شهیون متصل می‌کند و تا آخرین روستا به نام آبیدسری ادامه دارد، به این منطقه بروید.
برای رسیدن به دریاچه، باید از جاده شهیون عبور کرده و به جاده انحرافی دریاچه برسید. این جاده تا نزدیکی دریاچه آسفالته است و در بخشی از آن، پارکینگی مناسب به همراه تعداد زیادی قایق برای گردشگران فراهم شده است. پس از آن، با یک ساعت پیاده‌روی، به منطقه‌ای بسیار زیبا و سرسبز با درختان نخل خواهید رسید. در این مکان، چشمه‌ای وجود دارد که از بالای کوه سرازیر می‌شود و در پایین، منظره‌ای دل‌انگیز از دریاچه نمایان است.
معرفی دریاچه شیهون
دریاچه سد دز با طول ۶۵ کیلومتر، در مواقع پرآبی و کم‌آبی مساحت متفاوتی دارد که در بیشترین حالت به حدود ۶ هزار هکتار می‌رسد. عمق این دریاچه نیز تا ۵۰ متر متغیر است. آب دریاچه از ارتفاعات اراک و الیگودرز نشأت می‌گیرد و پس از عبور از کوه‌های زاگرس و دریافت ریزآبه‌های متعدد، به دریاچه وارد می‌شود. دو رودخانه اصلی که به این دریاچه می‌ریزند، سزار و بختیاری نام دارند. رود سزار در شمالی‌ترین قسمت حوزه جریان دارد و از سه شاخه ماربره، تیره و سبزه تشکیل شده است. رود بختیاری نیز به عنوان دومین سرشاخه اصلی رودخانه دز، در ۴۰ کیلومتری پیوند سرخاب به رود سزار متصل می‌شود.
در دریاچه، تعدادی جزیره کوچک و بزرگ وجود دارد که زیبایی خاصی به محیط می‌بخشند و انبوهی از درختان کنار و بادام کوهی بر روی آن‌ها رشد کرده است. این جزایر به ویژه جزیره بزرگ در وسط دریاچه با مساحتی بالغ بر ۶۰ هزار متر مربع، منظره‌ای دل‌انگیز را به وجود آورده‌اند. درختان کنار، بادام کوهی، کلخنگ و بید بر روی این جزیره قرار دارند و موقعیت جغرافیایی مناسب و زمین مسطح آن، شرایط ایده‌آلی برای ایجاد مراکز تفریحی و اقامتی فراهم کرده و به جذب گردشگران به این منطقه کمک می‌کند.
منطقه‌ای که دریاچه سد دز در آن واقع شده، به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. بخش جنوبی از انتهای گلال حیدری در جنوب آغاز شده و تا قلعه شاداب و روستای بیشه‌بزان ادامه می‌یابد. کنگلومرای بختیاری که شامل قلوه‌سنگ‌های ریز و درشت با سیمان‌سازی شن و ماسه است، این ناحیه را پوشش می‌دهد. وجود دره‌های عمیق و زیبا از ویژگی‌های بارز این منطقه است که مناظر شگفت‌انگیزی از طبیعت را به نمایش می‌گذارد. سازند آغاجاری در شمال این منطقه قرار دارد و شامل مارن‌های سرخ رنگ به همراه لایه‌های سیلتی و ماسه‌سنگ‌های ریزدانه به‌صورت متناوب است.
این ناحیه ادامه رشته‌کوه‌های زاگرس است که با نزدیک شدن به مرکز آن، تپه‌ماهورها، صخره‌ها و تخته‌سنگ‌های ماسه‌ای شکل می‌گیرد. در این منطقه، کوهپایه‌ها، دره‌های آبرفتی و چشمه‌هایی که در بیشتر ایام سال پرآب هستند، جلوه‌گری می‌کنند و به سرسبزی و زیبایی آن در اکثر فصول سال کمک می‌کنند. همچنین، منطقه شهیون به کوه‌های زاگرس در شمال و جلگه گرم خوزستان در جنوب نزدیک است؛ این نزدیکی موجب ایجاد تنوع آب و هوایی در این ناحیه شده است. وزش باد از سمت جنوب شرق باعث ایجاد تابستان‌های گرم و زمستان‌های معتدل می‌شود، در حالی که وزش باد از شمال غربی به تعدیل دما در تابستان و سرد شدن آن در زمستان منجر می‌گردد.
حیات وحش دریاچه شهیون شامل جانوران کوچکی مانند روباه و خرگوش و همچنین پرندگان زیبایی نظیر تیهو، کبک و پرندگان دریایی است. پلنگ نیز در نواحی دشوار این مناطق مشاهده شده است. در دریاچه، ماهی‌هایی مانند قزل‌آلا زندگی می‌کنند.
شگفتی‌های دریاچه شهیون
با اینکه دریاچه شیهون در استان گرمسیر خوزستان واقع شده است، اما ماهی قزل‌آلا که از ماهی‌های سردآبی به شمار می‌رود، در این دریاچه زندگی می‌کند و این موضوع یکی از شگفتی‌های آن به حساب می‌آید. قزل‌آلای رنگین کمان به عنوان یکی از ماهی‌های غیربومی دریاچه سد دز شناخته می‌شود. این نوع قزل‌آلا به دلیل تحمل بالاتر نسبت به دماهای محیطی، چند سال پیش در این دریاچه رهاسازی شد و اکنون توانسته است خود را با شرایط محیطی آن سازگار کند.
از دیگر ویژگی‌های جالب دریاچه شیهون، وجود دماهای متنوع در نقاط مختلف آن است. دریاچه سد دز به دلیل وسعت زیادش، دارای نقاطی با دماهای متفاوت است؛ چرا که در برخی نواحی، جریان‌های خنک فصلی از ارتفاعات منطقه وارد می‌شوند یا چشمه‌های زیرزمینی از بستر دریاچه به سطح می‌آیند. این عوامل باعث کاهش قابل توجه دمای آب نسبت به محیط اطراف شده و شرایط مناسبی را برای زیست قزل‌آلا فراهم کرده است.
تفریح در دریاچه شیهون
نکته‌ای که لازم است در سفر به دریاچه سد دز رعایت کنید، این است که سعی کنید از شنا و آب‌تنی در دریاچه شهیون خودداری فرمایید. حتی اگر شنا بلد هستید هم بهتر است بدون راهنمای محلی، در این دریاچه شیرجه نزنید؛ چراکه در بخش‌هایی که به دیواره‌ی سد نزدیک‌تر است، احتمال کشیده شدن جریان آب توسط توربین‌ها بسیار بالا بوده و شما را مثل گرداب در خود خواهد کشید. بهتر است سایر تفریح‌ها مثل قایق‌رانی را جایگزین شنا کنید.
- ورزش‌های آبی: در دریاچه سد دز، فرصت‌های مناسبی برای انجام ورزش‌های آبی نظیر قایق‌رانی و اسکی وجود دارد.
- جزیره‌گردی: با قایق در دریاچه شهیون می‌توانید به جزایر آن سفر کنید و تجربه‌ای منحصر به فرد از جزیره‌گردی را داشته باشید.
- روستاگردی: اگر شما از آن دسته افرادی هستید که در سفر به گشتوگذار در مناطق جدید علاقه‌مندید، پیشنهاد می‌کنیم از روستاهای زیبا و گردشگری نزدیک به دریاچه شهیون دیدن کنید. روستای پامنار شهیون یکی از این مکان‌هاست که بازدید از آن خالی از لطف نخواهد بود و می‌تواند لحظات شیرین سفرتان را دوچندان کند. همچنین، منظره زیبای شهیون از این روستا نیز بسیار دل‌انگیز و تماشایی است.
- ماهی‌گیری ممنوع: دریاچه سد دز به عنوان یکی از اکوسیستم‌های مهم آب شیرین و زیستگاه گونه‌های مختلف آبزی بومی شناخته می‌شود. هرگونه صید ماهی با هر روشی در فصل ممنوعه صید ماهی ممنوع است و صید در فصول دیگر نیز نیازمند دریافت مجوز از سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌باشد. از نیمه اسفندماه تا اردیبهشت هر سال، به دلیل فصل زادآوری ماهیان، هرگونه صید در اکوسیستم‌های آب شیرین غیرقانونی است.
اقامت در دریاچه شهیون
اگر تمایل دارید شب را در منطقه شهیون سپری کنید، روستای پامنار گزینه‌ای عالی است. این روستا به دریاچه نزدیک بوده و دارای اقامتگاهی است که می‌توانید تجربه‌ای از زندگی روستایی را داشته باشید و از مناظر زیبای دریاچه لذت ببرید.
همچنین، ویلاهایی در پشت سد دز و در منطقه پلاژ (که به معنای شناگاه و دریاکنار است و به بخشی از کرانه دریا اطلاق می‌شود که برای تفریح و آب‌تنی آماده شده) دریاچه شهیون ساخته شده‌اند. دسترسی به این ویلاها معمولاً از طریق قایق و رودخانه انجام می‌شود، اما یک مسیر خاکی نیز برای رفت و آمد وجود دارد.
این ویلاهای ساحلی در کنار رودخانه دز برای کارکنان اداره آب و برق طراحی شده‌اند، اما افراد عادی نیز می‌توانند با هماهنگی با مسئولان سد و پرداخت هزینه‌ای برای اجاره، از زیبایی‌های طبیعی این منطقه بهره‌مند شوند و در این ویلاها اقامت کنند.
علاوه بر این، برپا کردن چادر و شب‌مانی در کنار دریاچه نیز تجربه‌ای هیجان‌انگیز و لذت‌بخش است که خاطرات خوشی برای شما به ارمغان خواهد آورد.
بهترین فصل سفر به دریاچه شهیون
از آنجایی که خوزستان استانی گرم است، بهترین زمان سفر به دریاچه شهیون انتهای زمستان و اوایل بهار است تا در کنار تفریح و گشتوگذار در کنار این دریاچه زیبا از هوای مطبوع و خنک منطقه نیز لذت ببرید.
