معرفی جزایر خلیج فارس – پارت چهارم
جزایر خلیج فارس یکی از محبوب‌ترین مقاصد سفر در جنوب غربی آسیا به شمار می‌روند. این خلیج به خاطر شهرت جهانی‌اش، سفر به جزایر آن را به تجربه‌ای هیجان‌انگیز تبدیل می‌کند.
جزایر خلیج فارس متنوع هستند و کشورهایی مانند ایران، بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی در این خلیج وسیع جزایر خود را دارند. ایران بیشترین سهم از مرز آبی مشترک با خلیج فارس را در میان همسایگانش داراست. طول کرانه ساحلی ایران در خلیج فارس، با احتساب جزایر، به ۱۸۰۰ کیلومتر و بدون احتساب آن‌ها به ۱۴۰۰ کیلومتر می‌رسد.
تعداد جزایر خلیج فارس که تحت مالکیت ایران قرار دارند، به ۴۰ می‌رسد. این جزایر به دلیل موقعیت طبیعی، دریایی و جوی و همچنین عوامل دیگر، تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. برخی از آن‌ها بکر و دست‌نخورده هستند و فضایی آرام و ساکت دارند، در حالی که دیگر جزایر به دلیل منابع طبیعی فراوان و موقعیت استراتژیک نظامی، در حال تردد و مورد توجه قرار دارند. بسیاری از جزایر کوچک در بیشتر اوقات سال به دلیل پدیده کشند زیر آب می‌روند و این موضوع آن‌ها را غیرقابل تردد و سکونت می‌کند. برخی دیگر نیز به دلیل تغییرات اقلیمی، با گل و لای پوشیده شده‌اند. دو جزیره «آریایی» و «زرکوه» که در گذشته تحت مالکیت ایران بودند، به دلیل غفلت دولت قاجار اکنون در تصرف امارات متحده عربی قرار دارند. دولت ایران همچنان در تلاش است تا این جزایر غنی را بازپس گیرد.
فرور بزرگ
- استان: هرمزگان
- نوع جزیره: غیرمسکونی
- تردد گردشگران: غیرمجاز
جزیره فرور (فارور) بزرگ در شمال جزیره سیری و جنوب غربی بندر لنگه، نزدیک جزیره ابوموسی واقع شده است. این جزیره با مساحت ۲۶ کیلومتر مربع، غیرمسکونی بوده و تحت کنترل نیروهای دولتی و نظامی قرار دارد. ورود عموم به این جزیره ممنوع است.
این جزیره با کوه‌های آتشفشانی بلند، دره‌های سرسبز و تپه‌ماهورها پوشیده شده است. در بخش جنوبی جزیره، دشتی وسیع در کنار تپه‌ماهورها به چشم می‌خورد. فرور بزرگ در ناحیه‌ای زلزله‌خیز واقع شده است.
بقایای یک فانوس دریایی، زمین‌های کشاورزی بایر و چاه‌های آب، نشان‌دهنده وجود سکنه در گذشته‌های دور است.
در این جزیره، انواع مختلفی از پرندگان مانند عقاب ماهی‌گیر، طوطی، قمری و پرستو، به همراه پستانداران متنوع و خزندگان خطرناکی از جمله انواع مارها و عقرب‌ها زندگی می‌کنند. فارور بزرگ تنها نقطه در ایران است که آهوی کوهی دارد. همچنین، تنوع ماهی‌ها در آب‌های اطراف جزیره، شرایط مناسبی برای صیادی فراهم می‌آورد. عمق زیاد در این نواحی، رنگ آب را به سیاهی می‌زند.
فرور کوچک
- استان: هرمزگان
- نوع جزیره: غیرمسکونی
- تردد گردشگران: غیرمجاز
جزیره فرور کوچک یا فارورگان، مانند همسایه‌اش که نام مشابهی دارد، غیرمسکونی است. این جزیره در شمال غربی ابوموسی واقع شده و از توابع بندر لنگه به شمار می‌آید. مساحت تقریبی فارور کوچک حدود پنج کیلومتر مربع است و بلندترین نقطه آن به ارتفاع ۳۶ متر می‌رسد.
در این جزیره، پرندگان بومی از گونه‌های مختلف زندگی می‌کنند و در فصل سرد، پرندگان مهاجر به آنجا می‌آیند. فرور کوچک به دلیل بکر بودن و نقش آن به عنوان پناهگاهی برای گونه‌های جانوری، از اهمیت بالایی در اکوسیستم منطقه برخوردار است.
جزیره مینو
- استان: هرمزگان
- نوع جزیره: مسکونی
- تردد گردشگران: مجاز
- اقامت مسافران: دارای امکانات اقامتی
جزیره مینو با مساحت تقریبی ۱۸ کیلومتر مربع و ارتفاع ۱۰ متر از سطح دریا، بین دو شهر آبادان و خرمشهر قرار دارد. این جزیره دورترین نقطه از مرکز خلیج فارس به شمار می‌رود و دو شاخه «اروند‌رود» آن را احاطه کرده است.
شهر کوچک «مینوشهر» بزرگترین آبادی جزیره است و جمعیتی حدود ۱۲,۰۰۰ نفر دارد. بیشتر ساکنان این جزیره به کشاورزی و دامداری مشغول هستند. در جزیره مینو پنج نهر معروف جریان دارد و سیستم آبیاری آن به‌طور طبیعی و بدون نیاز به تجهیزات فنی و پمپ‌ها انجام می‌شود. پدیده کشند به‌طور طبیعی وظیفه آبیاری را بر عهده دارد.
جزیره مینو سرشار از درختان نخل است و پوشش گیاهی و نیزارهای انبوه آن، اکوسیستمی مناسب برای زندگی پرندگان مهاجر و حیوانات وحشی فراهم می‌کند.
بسیاری از ساکنان جزیره مینو از اعراب هستند و زبان عربی در این جزیره رایج است. این جزیره به عنوان محلی برای تفریح و سرگرمی مردم آبادان و خرمشهر شناخته می‌شود. فاصله آن از آبادان کمتر از نیم ساعت و از خرمشهر کمتر از ۱۵ دقیقه است. تنها راه دسترسی به جزیره، پلی در ضلع جنوبی رودخانه «جرف» می‌باشد.
در جزیره مینو، چندین «مضیف» برای اقامت وجود دارد. مضیف، اقامتگاه سنتی اعراب جزیره است که از نی ساخته می‌شود و به دلیل شرایط طبیعی منطقه، بهترین گزینه برای ساخت کلبه در آب و هوای جزیره به شمار می‌آید. در این مضیف‌ها، رستوران‌ها و چای‌خانه‌های سنتی متعددی نیز وجود دارد. غذاهای رایج این منطقه، خوراک‌های خوش عطر و بوی عربی هستند که برای گردشگران تجربه‌ای جذاب و دلپذیر به ارمغان می‌آورند.
جزیره خور موسی
- استان: خوزستان
- نوع جزیره: مسکونی
- تردد گردشگران: مجاز
- اقامت مسافران: فاقد امکانات اقامتی مناسب
خور به معنای دریایی است که به خشکی نفوذ کرده و در واقع یک محدوده نیمه‌بسته است که با دریای آزاد ارتباط دارد. نام “موسی” از ناخدایی مشهور در گذشته این منطقه گرفته شده است. خور موسی به شکل مثلثی بوده و در دورترین نقطه شمال غربی خلیج فارس واقع شده و از شمال به بندر ماه‌شهر، سربندر و بندر امام خمینی می‌رسد.
خور موسی به دلیل موقعیت استراتژیک خود و همچنین ویژگی‌های جغرافیایی طبیعی، ظرفیت‌های بالایی برای گردشگری دارد. عمق آب‌های اطراف این کانال وسیع بین ۲۰ تا ۵۰ متر متغیر است و در عمیق‌ترین نقطه به ۷۳ متر می‌رسد. همچنین، عرض دهانه آن بین ۳۷ تا ۴۰ متر است. عمق زیاد آب و قطر مناسب دهانه کانال خور، شرایط مناسبی برای تردد کشتی‌ها به بندر امام خمینی فراهم می‌آورد.
در دهانه خور، سه جزیره به نام‌های «دارا»، «قبر ناخدا» و «بونه» وجود دارد. همچنین در داخل خور، جزیره‌های متعددی پوشیده از گل و لای و باتلاق وجود دارند که غیرمسکونی بوده و امکان تردد به برخی از آن‌ها وجود ندارد.
در اطراف جزیره‌ها، منابع عظیم نفتی نهفته است که اکتشاف و استخراج نفت و تردد نفتکش‌ها در این منطقه، به ویژه نزدیکی به منطقه ویژه اقتصادی پالایشگاه بندر ماه‌شهر و شاه‌راه ارتباطی بندر امام خمینی، اهمیت خور موسی را دوچندان کرده است. با این حال، فعالیت‌های صنعتی در این ناحیه باعث ایجاد آلودگی‌های محیطی زیادی شده است و در حال حاضر، خور موسی یکی از آلوده‌ترین نقاط خلیج فارس به شمار می‌آید.
در خور موسی، گونه‌های متنوعی از جانوران زندگی می‌کنند که به رونق گردشگری در این منطقه کمک کرده‌اند. دلفین‌های گوژپشت، فلامینگوها و پرستوهای دریایی از جمله این جانوران هستند. آب‌های اطراف خور، محل تخم‌ریزی میگوها بوده و انواع غذاهای دریایی که از تنوع آبزیان این ناحیه به دست می‌آید، در اینجا طبخ می‌شود.
برای گشت‌وگذار در خور موسی و بازدید از جزایر آن، به بندر ماه‌شهر بروید و با استفاده از تورهای محلی یک‌روزه، از تجربه بازدید و گردش در خور موسی لذت ببرید.
این منطقه تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد و به ویژه در ایام نوروز و تعطیلات، کشتی‌های تفریحی گردشگران را به گشت و گذار در این ناحیه می‌برند. بهترین زمان برای سفر به این منطقه، ماه اسفند و زمان مهاجرت گروه‌های پرندگان به خور موسی است.
