
جاذبه های کرمانشاه – مجموعه بیستون
مجموعه مشهور بیستون در شهر بیستون کرمانشاه، شامل آثار تاریخی متعددی از جمله مجسمه هرکول، پل بیستون، کاروانسرای شاهعباسی، نقشبرجسته مهرداد دوم و فرهاد تراش است و به همین دلیل به عنوان یکی از مناطق مهم باستانشناسی ایران شناخته میشود.
یکی از آثار برجسته این مجموعه، کتیبه بیستون است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده و شامل سنگنوشته و نقشبرجسته داریوش میباشد. همچنین، وجود غارهای متعدد در کوه بیستون نشاندهنده سکونت انسان در این منطقه در دوران پارینهسنگی است.
بیستون به دلیل آثار تاریخیاش که قدمت آنها به حدود ۴۰۰۰ سال پیش برمیگردد و تا چند صد سال قبل ادامه دارد، به عنوان گنجینهای از تاریخ ایران محسوب میشود و تاکنون ۲۸ اثر آن به ثبت ملی رسیده است. برای آشنایی بیشتر با این مجموعه، با ما همراه باشید.
بیستون کجاست؟
بیستون در ۳۹ کیلومتری شمال شرق کرمانشاه و در کنار جاده باستانی کرمانشاه به همدان واقع شده است. این محوطه تاریخی در دامنه کوه بیستون در شهر بیستون مانند جواهری میدرخشد.
برای دسترسی به بیستون از کرمانشاه، میتوانید از بزرگراه کنار گذر شهری استفاده کنید. اگر قصد دارید از کرمانشاه به بیستون بروید، باید در شمال شرقی شهر به بزرگراه کرمانشاه-همدان وارد شوید و به سمت شهر بیستون ادامه دهید. پس از رسیدن به شهر بیستون، به دو راهی خواهید رسید که مسیر سمت چپ شما را به منطقه بیستون میرساند. مدت زمان سفر از کرمانشاه تا بیستون حدود ۴۰ دقیقه است.
تاریخچه بیستون
مجموعه بیستون به عنوان یکی از مهمترین محوطههای تاریخی کشور شناخته میشود که به دلایل متعددی مورد توجه شاهان و فرمانروایان قرار گرفته است. از جمله این دلایل میتوان به آبوهوای مناسب و موقعیت جغرافیایی عالی آن اشاره کرد؛
بهعلاوه، بیستون در نزدیکی بینالنهرین واقع شده است. جالب است که دشت بیستون در مجاورت مسیرهای ارتباطی مهمی مانند جاده ماد به بابل و جاده ابریشم قرار داشت که خود نشاندهنده توجه شاهان سلسلههای مختلف به این منطقه است. همچنین، از آنجا که کوه بیستون در مسیر عبور کاروانها و نظامیان قرار داشت، این منطقه به عنوان یک نقطه استراتژیک برای نمایش قدرت پادشاهان ایران به شمار میرفت.
این محوطه تاریخی و باستانی شامل آثار مربوط به دورههای مختلف از پیش از تاریخ تا پس از اسلام است. از جمله این آثار میتوان به غار شکارچیان و غار مرخرل از دوره پیشاتاریخی، نیایشگاه مادی از دوره مادها، کتیبه و نقشبرجسته بیستون از دوره هخامنشیان، پیکره هرکول از دوره سلوکیان، سنگ بلاش، سنگنگاره گودرز و نقش مهرداد اشکانی از دوره اشکانیان، کاخ بیستون، فرهاد تراش، بنای ساسانی و پل ساسانی (خسرو) از دوره ساسانیان، کاروانسرای ایلخانی از دوره ایلخانیان، کاروانسرای شاهعباسی، کتیبه شیخ علی خان زنگنه و پل بیستون (پل صفوی) از دوره صفویان اشاره کرد.
کتیبه بیستون
کتیبه بیستون که به توصیف پیروزی داریوش اول هخامنشی بر گئومات مغ میپردازد، به عنوان مهمترین اثر هنری و تاریخی دوره هخامنشیان و همچنین قدیمیترین متن در ادبیات ایرانی شناخته میشود. به همین دلیل، این کتیبه یکی از اسناد تاریخی برجسته جهان به شمار میآید.
در نزدیکی این کتیبه، آثار پلکانی وجود دارد که به نظر میرسد حجاران برای دسترسی به محل کتیبه از آن استفاده کرده و پس از اتمام کار، آن را تراشیدهاند تا دسترسی به کتیبه و نقشبرجسته را دشوار کنند. این کتیبه بر روی سنگهای آهکی حجاری شده و نشانههایی از لعابی قهوهایرنگ بر روی آن مشاهده میشود که به دلیل گذر زمان تغییر رنگ داده است. به نظر میرسد حجاران برای افزایش ماندگاری کتیبه و نقشبرجسته، آن را با این لعاب ناشناخته پوشاندهاند.
کتیبه بیستون با ابعاد ۷٫۸ متر عرض و ۲۲ متر طول، به سه زبان فارسی باستان، ایلامی و اکدی (بابلی نو) به صورت خط میخی حکاکی شده است. متن این کتیبه به گونهای طراحی شده که نوشتههای مربوط به هر شخصیت در نزدیکی آنها قرار دارد. متن فارسی باستان در پنج ستون ارائه شده و در بالای کتیبه، اهورامزدا با چهره انسانی و تاجی درخشان بر سرش نمایان است که نماد بزرگی و خدایی اوست. متن ایلامی در هشت ستون دو قسمتی و متن اکدی در یک ستون درج شده است. علاوه بر این سه متن اصلی، ۱۱ کتیبه کوچک دیگر نیز بر روی صخره وجود دارد که به داریوش و اسرای او مربوط میشود.
از آنجا که چهار ستون ابتدایی کتیبه فارسی باستان به وقایع دوران پادشاهی داریوش اختصاص دارد، از اهمیت تاریخی بالایی برخوردار است. ادامه این کتیبه با ارادت به اهورامزدا و نعمتهای او ادامه مییابد. داریوش در کنار معرفی ۲۳ سرزمین تحت سلطهاش، به ثبت و توصیف نبردهایی میپردازد که با شورشگرانی که در نخستین سال سلطنتش ادعای پادشاهی کرده بودند، انجام داده است. پیروزی داریوش در ۱۹ جنگ، مرگ کمبوجیه، شورش فرورتیش و اعدام او در اکباتان، طغیان گئومات و سرکوب او، پیروزی داریوش بر سکاها، برقراری آرامش و امنیت در امپراتوری وسیعش، پرهیز از دروغ و دفاع از حقیقت، نصیحت به شاهان آینده و موارد دیگر در این کتیبه ذکر شده است.
جاذبه های موجود در این مجموعه
- مجسمه هرکول
- کاخ بیستون
- کاروانسرای ایلخانی
- فرهاد تراش
- سنگ بلاش
- سراب بیستون
- نیایشگاه مادی
- نیایشگاه مادی
- سنگنگاره گودرز
- نقش مهرداد اشکانی
- پرستشگاه پارتی
- کاروانسرای شاه عباسی بیستون
- کتیبه شیخ علی خان
- بقایای شهر پارتی
- پل ساسانی
- پل بیستون
- غارهای کوه بیستون
- و . . .
امکانات محوطه تاریخی بیستون
در مجموعه تاریخی بیستون امکاناتی نظیر پارکینگ، سرویس بهداشتی، نمازخانه، غرفه صنایع دستی کرمانشاه و خرید سوغات، رستوران و شربتخانه برای گردشگران وجود دارد.